1. Het laatste HR-nieuws

  2. Actueel & juridisch gecheckt

  3. Direct antwoord op je vraag

Leiderschap: kies juist nu voor vertrouwen en autonomie

Wat maakt iemand tot een goed leider? En hoe coach je een leider, al dan niet samen met de leiders die hij of zij aanstuurt? Deze vragen fascineren organisatiepsycholoog Anje-Marijcke van Boxtel al vele jaren. "Alles is nu onzeker, en dus willen sommige leiders de controle terug. Dat leidt soms tot bizarre situaties."

Leiderschap: kies juist nu voor vertrouwen en autonomie

Ze heeft zeer ruime ervaring in het coachen van leiders, maar net zo goed met teams. Daarbij focust Anje-Marijcke van Boxtel aan de ene kant op de leider,  want diens gedrag is erg bepalend (‘besmettelijk’, noemt Van Boxtel dat) voor de teamleden. En vaak coacht ze dan ook tegelijk de individuele teamleden, zowel als groep, als op persoonlijk leiderschap.

Kijk als leider meer naar iemands mogelijkheden en minder naar zijn belemmeringen”

Trends in leiderschap

Er zijn duidelijke trends te zien in leiderschap, constateert Van Boxtel. Zo is traditioneel leiderschap (autoritair, directief en topdown) in de meeste organisaties allang verleden tijd. Later kwam transformationeel leiderschap in zwang, waarbij leiders hun medewerkers inspireren en hen op charismatische wijze meenemen in hun visie. Van Boxtel: "Ook die aanpak vinden we in professionele organisaties inmiddels onvoldoende effectief. In de huidige, dynamische tijd maken leiders het verschil met contextueel leiderschap: gericht op het opbouwen van relaties binnen netwerken. Daarbij moeten leiders niet zozeer streven naar stabiliteit, maar naar effectief meebewegen met de dynamiek van buiten"

Schiet niet terug in de controle-stand

Dat laatste is meer dan ooit nodig in de huidige coronatijd, waarin leiders letterlijk van afstand moeten leiden. "De focus moet liggen op het sterker maken van systemen en condities zodat mensen en teams daarin optimaal kunnen functioneren, en zich kunnen blijven ontwikkelen. Op gedeeld leiderschap waarin ruimte wordt gegeven om zelf het 'hoe' te bepalen."

Wat dacht je van die manager die van zijn werknemers ieder half uur een selfie eiste, waarop ze thuis achter hun laptop zaten?”

Maar door de paniek van deze crisis, die veel bedrijven rechtstreeks bedreigt in hun voortbestaan, schieten veel leiders juist terug in de oude groef van traditioneel leiderschap, vervolgt Van Boxtel: "Alles is onzeker en dus willen sommige leiders de controle terug. Een begrijpelijke reactie die soms tot bizarre situaties leidt. Ik hoorde van een sportschoolhouder die zijn werknemers verplichtte om acht uur per dag aanwezig te zijn, terwijl er geen klant mocht binnenkomen."

"En wat dacht je van die manager die van zijn werknemers ieder half uur een selfie eiste, waarop ze thuis achter hun laptop zaten? Tja. Controle is een illusie in een complexe onvoorspelbare wereld. Blijf uit die reactieve mindset! Wendbaarheid is cruciaal. Daarom moet je juist in deze coronatijd je mensen vertrouwen en autonomie blijven geven. Hen uitdagen en ondersteunen in hoe zij bijdragen aan de betekenisvolle doelen waar je met elkaar naar blijft streven. Met hen de verbinding blijven aangaan, hoe lastig dat bij gebrek aan face-to-face contact nu ook lijkt. Mensen hebben verbinding nodig, om te kunnen functioneren en veerkrachtig te blijven. Met video-vergaderingen alleen red je het niet, want daarmee communiceer je vooral op inhoud met elkaar."

Foto: Koos Groenewold

Anje-Marijcke van Boxtel is organisatiepsycholoog. Als thought leader in leiderschap en teamontwikkeling werkt zij wereldwijd met organisaties om hun positieve impact en performance te vergroten. Zij coacht leiders en topteams in business en sports. Ze is auteur, keynote spreker en geeft masterclasses in bedrijven en business schools. Van Boxtel werkt met name in het internationaal bedrijfsleven, daarnaast was ze mental coach in de laatste twee Volvo Ocean Races.

Focus op wat wel goed gaat

Een gemiste kans voor  veel leiders, is volgens Van Boxtel wanneer je vooral let op wat er níet goed gaat. Wanneer je focust op problemen of ‘verbeterpunten’, maar niet op de kansen. "Zo’n reactieve mindset gaat niet alleen ten koste van het werkplezier van je mensen, maar ook het resultaat lijdt eronder. Wetenschappelijk onderzoek bewijst dat als je effectief gedrag benoemt, aangeeft wanneer mensen hun talenten goed benutten, dat dat zorgt voor een prestatieverbetering van gemiddeld 35%! Maar als je de nadruk legt op gemaakte fouten, daalt die prestatie met gemiddeld 23%... kortom, kijk als leider meer naar mogelijkheden, en minder naar belemmeringen", zegt Van Boxtel.

Hoe komt het dan dat mensen zo verschillend reageren op positieve versus negatieve feedback? "In je brein leidt positieve feedback tot de aanmaak van endorfines waardoor je welbevinden toeneemt. Dat maakt weer dat je sneller kunt leren en dat je wint aan veerkracht." Niet dat ze ervoor pleit dat fouten niet benoemd moeten worden: ‘Je moet mensen absoluut helpen om te leren van gemaakte fouten. Maar steile leercurves creëer je daar niet mee. Dus leg daar niet te veel nadruk op.’

De mens functioneert niet puur rationeel en al helemaal niet in een vacuüm”

Ken jezelf

Hoe ‘maakbaar’ is een leider eigenlijk? Niet heel makkelijk, stelt Van Boxtel vast: "De mens functioneert niet puur rationeel en al helemaal niet in een vacuüm. Wat enorm helpt, is als je als leider jezelf goed kent, weet hoe je reageert en waar dat vandaan komt." Op de vraag wat iemand tot een sterke leider maakt, aarzelt ze geen moment: "Iemand die weet waar hij voor staat én altijd durft te twijfelen aan zijn of haar toegevoegde waarde. Die weerwoord en tegenwicht organiseert. Die het niet soft vindt om positieve feedback te geven, en die leiderschap deelt in zijn organisatie. Altijd in samenhang met de context waarin de organisatie zich bevindt.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Managementboek.

Carola Boer van bol: "HR heet bij bol People& omdat mensen geen resources zijn, maar het hart van onze organisatie." (foto: Guido Benschop)

Carola Boer over lerende cultuur van bol: "Mensen zijn het hart,...

Groei en innovatie zijn bij 'techplatform' Bol.com - sinds kort bol - nauw verbonden met een lerende cultuur. Directeur People& Organisation Development Carola Boer over haar kijk op het ontwikkelen van mens en organisatie.

Waarom talentmanagement onmisbaar is om medewerkers te binden

Waarom talentmanagement onmisbaar is om medewerkers te binden

Medewerkers vinden is moeilijker dan voorheen en daarom is het binden en duurzaam inzetbaar houden van medewerkers meer dan ooit essentieel. Talentmanagement speelt hier een cruciale rol in. Martin West, trainer bij ICM, legt uit hoe talentmanagement kan bijdragen om je mensen langer en gelukkiger aan boord te houden.

Met loopbaanbegeleiding personeel behouden

Met loopbaanbegeleiding personeel behouden

De inzet van loopbaanprofessionals door bedrijven beperkt zich in de praktijk in veel gevallen nog tot outplacementtrajecten. Dat het ontdekken en ontwikkelen van vaardigheden bij mensen juist kan bijdragen aan behóud van personeel, is bij werkgevers minder bekend.

HRM individualiseert: maatwerk vergt 'een goed verhaal'

HRM individualiseert: maatwerk vergt 'een goed verhaal'

Nu het individu meer centraal staat, vraagt dat van HRM vaker maatwerk. De vrees voor precedentwerking is flauwekul, betoogt Willem de Lange. Ongelijke monniken, ongelijke kappen binnen het collectief moet je goed uitleggen.

Dit zijn de ontwikkelingen in personeelsbeleid

Dit zijn de ontwikkelingen in personeelsbeleid

Het voeren van een zorgvuldig personeelsbeleid is van belang. In deze praktijkgids tips over opleiding, doorstroming en beoordelen.

De veranderende rol van HR

De veranderende rol van HR

Veranderingen gaan sneller en sneller. Dit vraagt een andere manier van samenwerken, organisatie-inrichting, leiderschap en gedrag, schrijft Diane Dros.

Deze financiële extra's kun je werknemers bieden

Deze financiële extra's kun je werknemers bieden

Die extra uitkering tegen koopkrachtverlies maakten vier op de tien werkgevers al over aan werknemers. Welke opties zijn er nog meer?

Zo help je een werknemer met financiële problemen

Zo help je een werknemer met financiële problemen

Geldzorgen van werknemers vanuit HR bespreekbaar maken kan best lastig zijn. Toch helpt dat om oplossingen te vinden en financiële problemen te voorkomen. Hoe pak je dit aan?

Mijn artikeloverzicht kan alleen gebruikt worden als je bent ingelogd.