Momenteel heeft slechts 2% van de bedrijven een specifiek ‘overgangsbeleid’ (bron:CNV, 2023). Terwijl geen enkele vrouw aan de overgang ontkomt. Weliswaar ondervindt één op de vijf vrouwen er géén noemenswaardige klachten van, maar 80% dus wel. Momenteel nemen 1,8 miljoen vrouwen in de overgangsleeftijd deel aan het arbeidsproces: voor ongeveer 1,3 miljoen werkende vrouwen is de menopauze daarom een zeer relevant onderwerp. Maar het blijft op de werkvloer meestal onbesproken.
Veel meer dan opvliegers
Opvliegers, dat is de eerste associatie van mensen met ‘de overgang’. Maar de menopauze is voor vrouwen veel ingrijpender dan dat, benadrukt Lobke Moolenaar. Ze is gynaecoloog en werkzaam als arts bij arbodienst mkbasics, een label van Arbo Unie.
De lijst met klachten door de overgang is lang. Voorbeelden zijn: slaapstoornissen, concentratieproblemen, hoofd-, spier- en gewrichtspijn, vermoeidheid, hartkloppingen en gespannen/nerveuze gevoelens. Onderzoek door zowel TNO als RIVM wijst uit dat ongeveer de helft van de vrouwen door overgangsklachten beperkingen ondervindt in hun werk. “De overgang vindt grofweg plaats tussen het 40e en 60e levensjaar. De periode met klachten kan drie tot wel twaalf jaar duren. Dat is een substantieel deel van je leven en dus ook van je arbeidstijd.”
Extra wrang
Als bedrijfsgeneeskundig arts ervaart ze dagelijks de gevolgen. “Vrouwen met overgangsklachten melden zich twee keer zo vaak ziek en het verzuim duurt vaak langer dan gemiddeld. Daarnaast leidt het tot grijs verzuim: verlaagde productiviteit.” De Nederlandse Vereniging van Gynaecologen (NVOG) becijfert in het project ‘Maatschappelijke acceptatie vrouwspecifieke aandoeningen’ de impact op jaarlijks miljarden euro’s aan zorg- en verzuimkosten. “Maar het gaat verder dan dit economische aspect.”
Onderzoek wijst uit dat ongeveer de helft van de vrouwen door overgangsklachten beperkingen ondervindt in hun werk”
“Het kan de loopbaan van vrouwen beperken. Vrouwen in de overgang kiezen er soms voor om structureel minder uren te gaan werken, maar ook uitval komt voor. Wat het extra wrang maakt, is dat dit ook gebeurt in branches waar al een personeelstekort is, zoals onderwijs, schoonmaak en zorg.”
Bewustwording
Ondanks de omvang van het probleem bespreekt 70% het onderwerp nooit met hun leidinggevende. Volgens Lobke is dit deels te wijten aan een gebrek aan kennis bij leidinggevenden en daardoor ook onbegrip. “Anderzijds zijn veel vrouwen er zelf ook terughoudend mee, uit schaamte maar ook uit angst voor vooroordelen en zelfs gevolgen voor hun carrière.”
Aan HR-professionals de taak om het onderwerp bespreekbaar te maken. Te beginnen met informatie, want dat leidt tot bewustwording. “Niet alleen bij leidinggevenden, ook bij vrouwen zelf. Die zijn zelf ook vaak onbekend met overgangsklachten en verwarren ze nogal eens met andere gezondheidsproblemen, zoals stress of burn-outklachten”, zegt Lobke. “Zorg dat informatie beschikbaar is in brochures of op de website, houd een informatiebijeenkomst over het onderwerp, train managers of bied een preventief spreekuur bij de bedrijfsarts.”
Overgangsbeleid
Informatie en bewustwording zijn bouwstenen onder een breder beleid rond overgangsklachten. Ze somt zaken op waarin de werkgever kan faciliteren. “Dat is allereerst flexibiliteit. Dan doel ik op werktijden – kun je die incidenteel verschuiven? – maar ook bijvoorbeeld verplichte bedrijfskleding; sommige stoffen maken klachten erger. Kijk naar sanitaire voorzieningen en de klimaatregeling. Is fysieke aanpassing van werkzaamheden mogelijk?”
Zorg dat informatie beschikbaar is, houd een bijeenkomst, train managers of bied een preventief spreekuur bij de bedrijfsarts”
In de ‘Handreiking de overgang en werk’ heeft de Stichting van de Arbeid meer tips voor werkgevers en werknemers op een rij gezet.
Wat kunnen vrouwen zelf doen?
De belangrijkste aanbeveling voor vrouwen met overgangsklachten is: consulteer je huisarts of ga naar een overgangsconsulent die is aangesloten bij de VVOC. “Zij kunnen je gericht advies geven en kijken wat je nodig hebt. Stap één is werken aan een gezonde leefstijl, maar ook medicatie kan een van de oplossingen zijn.”
Praktische tips zijn er eveneens. “Maak lijstjes, als vergeetachtigheid een symptoom is. Zet een ventilator op je bureau, las herstelpauzes in en plan je agenda minder vol.” Want, zo benadrukt ze, stress en werkdruk kunnen de klachten juist verergeren.
Vrouwspecifiek
Beleid voor vrouwspecifieke klachten, waaronder ook zwangerschap en menstruatie, kan zorgen voor een vliegwieleffect. “Het onderwerp wordt bespreekbaar en het helpt vrouwen en werkgevers om er beter mee om te gaan. Kleine aanpassingen in het werk kunnen veel grote problemen voorkomen.”
Dit artikel is gesponsord door mkbasics.
