Het is best lastig om een burn-out te herkennen, zegt Mark de Koning van Burn inn. "Weliswaar heeft iedereen met burn-outklachten last van chronische vermoeidheid, maar verder zijn er eindeloos veel kenmerken, die op zichzelf ook nog eens weinig zeggen. Bijvoorbeeld: meer fouten maken, onredelijk reageren, prikkelbaarheid en minder concentratievermogen. Het zijn allemaal tekenen die óók voorkomen bij mensen die geen burn-out hebben."

Hoog arbeidsethos

Er is dus geen vaste set aan klachten. We weten allemaal wel wanneer we niet zo lekker in ons vel zitten, maar dat wordt pas een probleem als we daar gedurende langere tijd niet naar luisteren. Dus hoe herkennen we het dan wél op de werkvloer?

De Koning: "Ga in je organisatie eens op zoek naar de mensen met een hoog arbeidsethos en groot verantwoordelijkheidsgevoel, mensen die je als onmisbaar bestempelt. Grote kans dat zíj degenen zijn die de grootste risico’s lopen. Uit onderzoek blijkt dat ‘compulsieve helpers’ en ‘mensen die in een leugen leven’ degenen zijn met de grootste kans op een burn-out. Met een scan is te achterhalen of er sprake is van een burn out of dat er iets anders speelt."

Compulsieve helpers

Bij compulsieve helpers kunnen we ons wel wat voorstellen. Zorg en onderwijs zitten er vol mee: gevoelige mensen die hun beroep hebben gemaakt van zorgen voor anderen. En niet voor niks is het percentage burn-out daar ook erg hoog doordat deze persoonskenmerken botsen met een starre organisatie.

Maar wat wordt bedoeld met mensen die in een leugen leven? De Koning geeft een voorbeeld: "Stel je een jong koppel van ergens in de twintig voor. Ze genieten in hun leven vooral van hun studie, uitgaan en sporten. Maar onder druk van hun sociale omgeving komt er een huis met stevige hypotheek en een baan die vooral belangrijk is omdat het zo lekker verdient. Wanneer ze dan tóch naar buiten blijven volhouden hoe fantastisch alles is en hun eigen ongeluk weglachen, is dat op termijn een aardige voorspeller van burn-out. Het gaat er daarbij niet om wat je doet maar hoe je het doet."

Wat te doen bij dreigende burn-out?

Compulsieve helpers hebben dus een hoger risico, maar goed, wat moet je als werkgever dan doen als je vermoedt dat iemand richting burn-out gaat? "Creëer een organisatiecultuur waar sprake is van 100 procent vertrouwen. Mensen moeten kunnen vertellen ‘dat het even niet zo lekker gaat’ zonder bang te zijn voor rare blikken. Of erger."

Ga dus het gesprek aan, vraag wat mensen nodig hebben, en op welke manier je daaraan kunt bijdragen. "En o ja, leer werknemers in ontwikkelingstrajecten zichzelf kennen. Want de hoeveelheid prikkels verdwijnen niet in de wereld, maar wel de manier waartoe je je er als individu verhoudt."