Hiervoor heette de Arbeidsinspectie Inspectie SZW. Deze naam bestond sinds 1 januari 2012 en was ontstaan na een samenvoeging van de Arbeidsinspectie, de Inspectie Werk en Inkomen en de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst. Redenen voor de naamsverandering waren onder meer de komst van de Europese toezichthouder, European Labour Authority (ELA) en het feit dat werkgevers en werknemers de naam Arbeidsinspectie in de praktijk meer vonden zeggen. De officiële afkorting is nu NLA op basis van de Engels naam ‘Netherlands Labour Authority’ (NLA).

Controle op werkgevers en werknemers

De Nederlandse Arbeidsinspectie controleert of werkgevers en werknemers geen wetten, besluiten en regelingen overtreden op het terrein van werk, zoals bijvoorbeeld de Wet minimumloon, de Arbowet en de Arbeidstijdenwet.

Verder richt de Nederlandse Arbeidsinspectie zich op het bevorderen van veilige en gezonde arbeidsomstandigheden en het aanhouden van werk- en rusttijden voor werknemers. Ook beperkt de inspectie de risico’s voor werknemers en de omgeving van bedrijven die werken met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen. Daarnaast signaleert ze ontwikkelingen en risico’s op het werkterrein van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en meldt deze aan belanghebbenden.

Arbeidsmarktfraude

De inspectie moet zaken als illegale arbeid, ontduiking van het minimumloon, arbeidsuitbuiting, malafide arbeidsbemiddeling en andere manieren van arbeidsmarktfraude voorkomen. De inspectie houdt onder meer toezicht op de naleving van de Wet arbeid vreemdelingen. Hierbij kan ze een boete opleggen aan de werkgever die een (vaak illegale) vreemdeling arbeid laat verrichten zonder dat hij voor hem een tewerkstellingsvergunning heeft.

Inspectie zonder afspraak

De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft de bevoegdheid om inspecties uit te voeren zonder dat ze van tevoren afspraken maakt met het te bezoeken bedrijf.

Ook heeft de inspectie geen toestemming van de werkgever nodig om het bedrijf binnen te gaan. De inspecteur moet kunnen waarnemen of er in de dagelijkse praktijk van het bedrijf eerlijk, gezond en veilig wordt gewerkt. Zonder overtredingen handelt de inspectie een onaangekondigd bezoek zo snel mogelijk af.

Als je bedrijf of instelling een ondernemingsraad (OR) of personeelsvertegenwoordiging (PVT) heeft, dan kan de inspecteur bij aankomst de OR of PVT meteen (laten) inlichten over het bezoek en vragen of deze hem of haar wil begeleiden tijdens de inspectie.

Niet altijd onverwacht

Soms moet de werkgever bepaalde voorbereidingen treffen om te zorgen dat de inspectie soepel verloopt. De inspectie duurt dan langer vanwege een specifiek te onderzoeken risico of er moeten specifieke deskundigen bij de inspectie aanwezig zijn.

De Nederlandse Arbeidsinspectie kan dan wel vooraf een afspraak maken. Ook worden projectmatige inspecties van tevoren bekendgemaakt via onder andere persberichten en artikelen in vakbladen. Ze zijn dan dus niet helemaal onverwacht.

Proces-verbaal

De inspecteurs van de Nederlandse Arbeidsinspectie zijn vaak ook buitengewoon opsporingsambtenaar. Dat betekent dat ze voor een aantal strafbare feiten ook proces-verbaal kunnen opmaken. De opsporing wordt aangestuurd door het Openbaar Ministerie.

Handhaving en sancties

Voor werkgevers of werknemers die de arbeidsregels overtreden, handhaaft de Nederlandse Arbeidsinspectie met hulp van een mix van instrumenten zoals waarschuwingen, boetes en stilleggingen. De inspectie kan een boete opleggen als een inspecteur heeft vastgesteld dat bepaalde wettelijke voorschriften zijn overtreden. De boeteoplegger van de inspectie beoordeelt of er inderdaad sprake is van beboetbaar gedrag. Zo ja, dan volgt een boetebeschikking.

Boetebedragen

Voor overtredingen zijn er zeven categorieën normbedragen tussen de 340 en 13.500 euro. Daarnaast geldt een boetenormbedrag van 50.000 euro wanneer een werkgever een arbeidsongeval niet meteen meldt en de toezichthouder geen onderzoek meer kan doen.

Voor overtredingen van bedrijfsartsen of andere deskundige personen hanteert de arbeidsinspectie een van de eerste drie normbedragen tussen 340 en 1500 euro. Ook werknemers kunnen een boete krijgen als zij zich niet aan de voor hen geldende regels van de Arbowet of de Wet arbeid vreemdelingen houden.

Stillegging

Een stillegging betekent dat de inspecteur de gehele bedrijfsvoering, een onderdeel van de bedrijfsvoering of bepaalde werkzaamheden onmiddellijk stillegt als hij of zij ernstig gevaar voor de veiligheid of gezondheid van personen waarneemt. Hierbij legt de arbeidsinspectie ook een boete op.

Gezonde bedrijfsvoering

Een belangrijk uitgangspunt van de Nederlandse Arbeidsinspectie is dat burgers, bedrijven en instanties zelf verantwoordelijk zijn voor de naleving van wet- en regelgeving wat veilig, eerlijk en gezond werken betreft. Zorg daarom voor een ‘gezonde’ bedrijfsvoering met onder andere een goed arbobeleid, een veilige werkvloer en voldoende aandacht voor de werktijden van je werknemers. Zo voorkom je dat een bezoek van de inspectie tot waarschuwingen of zelfs boetes leidt.