Het algehele beeld dat arbeidsrechtadvocaat Pascal Willems heeft met betrekking tot het hoofdlijnenakkoord, is dat de partijen op een aantal hoofdthema's maatregelen hebben willen nemen en toen op zoek zijn gegaan in de begroting waar nog wat te schrappen viel. “Zonder zich daarbij echt af te vragen of het haalbaar is. Dat zie ik ook in reguliere media terugkomen. De financiële onderbouwing is flinterdun. Er hoeven maar 1 of 2 dingen niet mogelijk te zijn en heel de boel gaat op z'n kop.”
Weinig arbeidsrechtelijke veranderingen
Of er op het gebied van arbeidsrecht veel gaat veranderen door de nieuwe plannen van het kabinet, moet arbeidsrechtadvocaat Pascal Willems nog maar zien. “Eigenlijk staat er niet zo heel veel in op het gebied van het arbeidsrecht."
Toch bevat het hoofdlijnenakkoord wel een paar kleine veranderingen. 2 wijzigingen die volgens Willems het meest in het oog springen zijn het afschaffen van de compensatie van de transitievergoeding voor 'grote' werkgevers en de hervorming van de Werkeloosheidswet (WW).
Compensatie transitievergoeding
Werkgevers met 25 of meer werknemers hebben na 1 juli 2026 geen recht meer op de compensatie transitievergoeding bij langdurige arbeidsongeschiktheid. Willems vraagt zich af of het doordacht is om de grens te trekken bij dit aantal. “Het is heel discutabel dat die grens bij 25 personen getrokken is", aldus de arbeidsrechtadvocaat. Maar volgens Willems werken de nieuwe plannen ook het ‘slapend dienstverband’ weer in de hand. “Omdat de compensatie van de transitievergoeding nu voor alle werkgevers geldt, heeft de Hoge raad juist bepaald dat een werkgever moet meewerken aan de beëindiging van een slapend dienstverband”, aldus Willems. “Met de nieuwe plannen moet een deel van de werkgevers dat wel en een deel het niet doen."
Daarnaast zorgt het volgens Willems voor een ongelijke behandeling tussen werkgevers en werknemers: grotere bedrijven krijgen in de nieuwe regeling de compensatie niet meer. Zij zijn financieel slechter af straks. En zullen dus minder snel willen meewerken aan het beëindigen van slapende dienstverbanden waardoor hun werknemers ook benadeeld worden.
“Ik krijg de indruk dat deze nieuwe regeling vooral een financiële actie is geweest om te bezuinigen en minder omdat er écht goed over is nagedacht", zegt de advocaat. “Je kunt de vraag stellen: wanneer je als werkgever niet meer gecompenseerd wordt, moet je dan nog meewerken aan het verzoek van een werknemer tot transitievergoeding? Het maakt het wat mij betreft een stuk ingewikkelder.”
Hervorming WW
Ook over de hervorming van de WW heeft Willems zo zijn twijfels. “Op het moment dat je aan 1 wet gaat sleutelen, werkt dat natuurlijk ook door in andere wetgeving", zegt hij. Het hervormen van de WW zal gaan schuren met 1 van de scenario's, die de Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS) als advies aan het kabinet heeft gegeven om het WIA-stelsel (wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen) te vereenvoudigen, namelijk een soort basisverzekering voor de WIA. Deze 2 hebben met name voor 35-minners verbinding met elkaar. Bovendien lijkt er een soort Poortwachterstoets voor de WW te komen. De uitvoeringskosten daarvan zullen aanzienlijk zijn. Ik ben benieuwd hoe dat eruit komt te zien, want het zal ook weer doorwerken in de ziektewet en de WIA. Ik weet niet of het voldoende voorzien is door het nieuwe kabinet. Ook deze zet lijkt financieel ingestoken.”
Lees ook: Dit moet je weten over de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (pwnet.nl)
'Dit gaat alle perken te buiten'
Vakbond FNV was niet blij na het lezen van het hoofdlijnenakkoord. De vakbond had al verwacht dat de publieke sector en werknemers ‘te grazen genomen zouden worden’ door het aanstaande nieuwe kabinet, maar ‘dit gaat alle perken te buiten'. De vakbond laat in een eerste reactie op hun website weten het hoofdlijnenakkoord met de mond open gelezen te hebben.
“Net als in de campagne wordt er veel gezegd rondom bestaanszekerheid, maar er wordt weinig mee gedaan", aldus vakbondsvoorzitter Tuur Elzinga. “Bestaanszekerheid is vooral belastingverlaging, gefinancierd met bezuinigingen die de bestaanszekerheid juist ondermijnen. De sociale zekerheid, de WW, onderwijs en een miljard op de zorg bezuinigen. Er wordt helemaal niks ondernomen voor mensen met zwaar werk", aldus de vakbondsvoorzitter. “Zij moeten doorwerken tot ze erbij neervallen.”
Grote bezuinigingen en minimumloonverhoging blijft uit
Volgens de voorzitter is het onbegrijpelijk dat de noodzakelijke minimumloonsverhoging uitblijft. “Net zoals het noodzakelijk herstel van publieke diensten. Daarop wordt juist snoeihard bezuinigd. Het is de overheid die telkens vastloopt, onder andere door de vele bezuinigingen. Door nu nog eens keihard te snoeien, gaat een overheid niet beter functioneren. 1 op de 5 ambtenaren moet eruit. Een absurde operatie die tot nog veel meer problemen in de uitvoering zal leiden.”
De aangekondigde nullijn voor ambtenaren en bezuinigingen op de WW en andere sociale zekerheid, is volgens Elzinga een rechtstreekse aanval op de vakbeweging. “Er is daarvoor geen enkele noodzaak. De overheidsfinanciën zijn kerngezond. We zullen ons opmaken voor een keiharde strijd tegen deze onzalige plannen.”
Een absurde operatie die tot nog veel meer problemen in de uitvoering zal leiden ”
Arbeidsmigratie blijft nodig
In de nieuwe plannen is er veel aandacht om meer grip te krijgen op de arbeidsmigratie. Het kabinet kiest niet voor een volledige beperking van arbeidsmigratie, maar de partijen willen wel onderzoeken hoe de instroom beperkt kan worden door ‘kritisch te kijken naar wie we binnenhalen’. Ook pleiten ze voor het aanpakken van misstanden op het gebied van arbeidsmigratie.
Werkgeversvereniging AWVN is het met het nieuwe kabinet eens dat misstanden aangepakt moeten worden. Maar de vereniging heeft ook haar twijfels over de nieuwe plannen. “Wel vragen wij ons af hoe we kunnen investeren in kennis, als we (veel) strengere eisen gaan stellen aan kennismigranten en minder buitenlands talent toelaten tot onze universiteiten.” Daarom roept AWVN het nieuwe kabinet op om zorgvuldig om te gaan met de inperking. “Kennismigranten zijn nodig om de Nederlandse kenniseconomie op hoog niveau te houden. Daarnaast zijn vakkrachten nodig om grote maatschappelijke opgaven te vervullen. Denk aan het bouwen van woningen en het verlenen van zorg.”
Zekerheid, innovatie en positief vestigingsklimaat
Het nieuwe kabinet streeft naar meer zekerheid op de arbeidsmarkt, het stimuleren van innovatie en het verbeteren van het vestigingsklimaat. AWVN is positief over de prioritering van het nieuwe kabinet voor deze onderwerpen.
“Wel blijft de grote vraag hoe deze doelstellingen verder worden uitgewerkt", aldus de AWVN. “Zeker gezien het feit dat het kabinet hard wil bezuinigen op investeringsfondsen, zoals het Nationaal Groeifonds, terwijl dit juist een motor is voor het verder verhogen van de arbeidsproductiviteit en innovatiekracht van Nederland. Zaken die juist in deze krappe arbeidsmarkt nodig zijn. Daarnaast zien wij ook graag dat er meer duidelijkheid komt over de uitvoering van het advies van de Sociaal Economische Raad en het daaropvolgende arbeidsmarktpakket. Ook zijn er gerichte plannen nodig om de krapte op de arbeidsmarkt op te lossen en de grote maatschappelijke transities te realiseren. Het is daarom goed te lezen dat werken meer moet gaan lonen.”
