De participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt vertoont een stijgende lijn. Volgens het CBS wordt inmiddels 42% van alle banen ingevuld door een vrouw. Wat is eigenlijk het probleem?
“Die vraag wordt mij vaker gesteld”, zegt Janine Vos, Chief Human Resource Officer bij Rabobank en lid van de Raad van Advies van SER Diversiteitsportaal en Topvrouwen. “Het aandeel vrouwen stijgt toch? Doe niet zo moeilijk, is een beetje de houding.” Ze wijst op cijfers uit de SER Dataverkenner over boekjaar 2022. “Het personeelsbestand van grote bedrijven bestaat voor nog geen derde (32,7%) uit vrouwen. In de toplagen liggen die percentages nog een stuk lager. Het lijkt mij evident dat, als de bevolking 50/50 is verdeeld in man en vrouw, dit geen gelijkwaardige verdeling is.”
Internationale ranglijsten
Ze refereert vervolgens aan ranglijsten die het World Economic Forum wereldwijd bijhoudt, zoals over onderwijs, innovatie, infrastructuur en geluk. “Nederland staat vrijwel altijd in de top-10. Maar niet bij de deelname van vrouwen aan de arbeidsmarkt: daar staan we op plek 28.”
We denken van onszelf een heel tolerante en gelijkwaardige samenleving te hebben. Daarin kan dit eigenlijk geen thema zijn, is de veronderstelling”
Het probleem wordt onvoldoende onderkend. “We denken van onszelf een heel tolerante en gelijkwaardige samenleving te hebben. Daarin kan dit eigenlijk geen thema zijn, is de veronderstelling.”
Vos wijst op de ‘mindbugtest’. “Die test je op onbewuste vooroordelen. Uit de test blijkt dat 81% - dus ook vrouwen zelf – bewust of onbewust de voorkeur geeft aan een man op een leidinggevende functie. Opvoeding en overtuigingen spelen daarin een rol. Daarnaast beschikken mannen over betere netwerken en werken veel vrouwen parttime.”
Database met topvrouwen
Dat Nederland onderaan bungelde op lijstjes van gendergelijkheid irriteerde toenmalig minister Jet Bussemaker en wijlen VNO/NCW-voorzitter Hans de Boer zodanig, dat zij tien jaar geleden het initiatief namen tot een database met talentvolle vrouwen. Anno 2024 bevat de database van SER Topvrouwen meer dan 3.700 CV’s. Elke HR-manager kan deze database met vrouwelijke talent voor topfuncties gratis raadplegen. In de praktijk maken ook werving- en selectiebureaus er steeds meer gebruik van.
Wet ingroeiquotum en streefcijfers
Toch heeft de database de ongelijkheid nog niet weggenomen. “Waar geen wil is, is een wet”, zei Bussemaker daar ooit over. Sinds 2022 kent Nederland daarom de ‘Wet ingroeiquotum en streefcijfers’.
De wet verplicht beursgenoteerde bedrijven ertoe hun Raad van Commissarissen voor ten minste een derde uit vrouwen (en ten minste een derde uit mannen) te laten bestaan. Een benoeming die niet bijdraagt aan een evenwichtiger man-vrouwverhouding, wordt nietig verklaard. Als het aandeel vrouwen bijvoorbeeld minder dan een derde is, blijft een zetel leeg totdat een vrouwelijke kandidaat is gevonden.
Voor het management (top en subtop) gelden streefcijfers. Die gelden niet alleen voor beursgenoteerde bedrijven maar ook voor grote vennootschappen met een bepaalde omzet en bijvoorbeeld meer dan 250 werknemers. Daarvan zijn er ruim 5.000 in Nederland. De streefcijfers moeten ambitieus zijn en passend bij de bedrijfsomvang en de huidige man-vrouwverhouding. “Doel van de wet is een evenwichtiger verhouding tussen mannen en vrouwen”, licht Vos toe. “Evenwicht ontstaat pas vanaf 25%. Pas dan kom je volledig tot je recht en kun je in een echt inclusieve omgeving functioneren.”
Rapportage en inspiratie
Bedrijven moeten rapporteren over de ratio man/vrouw in hun managementlagen, alsmede over hun beleid om verhoudingen gelijkwaardiger te krijgen. De cijfers worden samengevat in de SER Dataverkenner. Cijfers over 2022 laten zien dat 61% van de besturen nog geen enkele vrouw had. “Het is niet erg als je er nog niet bent. Als je maar beleid maakt om streefcijfers te halen. Diversiteit kost tijd!”
Het is niet erg als je er nog niet bent. Als je maar beleid maakt om streefcijfers te halen. Diversiteit kost tijd!”
Rapporteren over boekjaar 2023 kan nog tot 31 oktober in het SER Diversiteitsportaal. Naast de rapportagetool biedt dit portaal bedrijven inspiratie. Er zijn goede praktijkvoorbeelden van andere organisaties te vinden, aangevuld met praktische tips voor het opstellen van streefcijfers of een plan van aanpak.
Betere bedrijfsvoering
Sancties op het niet naleven van de wet, zijn er niet. Maar volgens Vos zal de kracht van transparantie hier z’n werk doen. “Jonge sollicitanten kijken bewust naar dit soort aspecten. Als jij niet rapporteert over diversiteit, of heel matige cijfers hebt, kom je op de arbeidsmarkt op achterstand. Talenten laten je dan links liggen.”
Rapporteren over boekjaar 2023 kan nog tot 31 oktober in het SER Diversiteitsportaal”
Daarnaast is er het bedrijfseconomische argument. “Onderzoek van Rabo Research laat zien dat een goed diversiteitsbeleid leidt tot een betere bedrijfsvoering: meer omzet en winst en minder openstaande vacatures.”
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met de SER. Hulp nodig bij de rapportage? Download de SER Rapportage Toolbox met tutorials, stappenplan en good practices voor D&I-beleid.
